l'istòria del Biliton Pichon

I aviá un còp un dròlle que demorava dins un país luènh d'aicí, e li disián lo Biliton Pichon. Son paire e sa maire quitèron aqueste país, amb lor cinc enfants, per cercar l'aventura. Dins un pichon paquebòt, passèron l'aiga de la mar, un viatge de dètz jorns e dètz nuèits. La nuèit, los astres claufissián lo cèl tre l'anel d'orizont cap al zenit. Lo jorn, dins totas las quatre direccions i aviá pas res a veire que d'èrsas imensas que semblavan viventas coma de bèstias.

A la fin de la travèrsa e d'un fum d'autras aventuras, la familha se trobava dins un pichon vilatge d'Auvèrnha, Lo Chambon-sus-Linhon, çò que vòl dire de mai o mens "ont s'acorba la ribièra".

Lo dròlle, lo Billiton Pichon, èra encora tròp jove per anar amb las sòrres ainadas a l'escòla granda, e sa sorreta demorava a l'ostal amb la mamà, alara lo Biliton Pichon anava sol dins una pichona escòla del vilatge, en çò d'una tanturla de mans duras e de còr doç. Los vilatgeses la conneissián coma Madomaisèla Marion.

Lo premièr jorn que lo Billiton Pichon anèt a l'escòla, lo paure dròlle coneissiá ni lo francimand ni d'autra lenga d'Auvèrnha, e se sentiá pro perdut entre los dròlles e las dròllas de la classa. Mas se quilhèt e diguèt coma poguèt: "Bonjorn. Me soni lo Biliton Pichon." Los dròlles e las dròllas s'escacalassèron en escotant aqueste nom, que degun del país aviá jamai ausit dempuèi que lo bon Dièu balhèt lo premièrs noms del mond. Madomaisèla Marion, la mestressa, fasiá calar los drollets amb un sol mot, mas lo Biliton Pichon se sentiá pro umiliat que son nom faguesse rire tot lo mond. Madomaisèla Marion l'agachèt e comprenguèt coma patissiá. 

--Ton nom es un pauc grand per un dròlle ja grand coma tu, diguèt la mestressa. Coma sès lo màger de la classa, te balharem un nom pus pichon. T'agrada que t'apelam Bili? Lo dròlle comprenguèt e capegèt. Tre aqueste moment, a l'escòla se sonava Bili. 

Madomaisèla Marion aviá de règlas pro estrictas per la classa. Los drollets pas obesissents riscavan de se far embarrar dins un cambron tenebrós jos l'escalièr, per aver un quart d'ora a soscar e a se penèder. Lo Billi èra pro curiós quand vesiá l'un o l'autre dels dròlles pecaires s'escantir dins la cambroneta, de còps en cridant de paur e d'angoissa. Bili n'aviá pas paur, aviá traversat la mer, aviá vist coma la nuèch es polida e meravilhosa, coma las èrsas se quilhan nauts mas tornan tombar sens far de mal. 

Un jorn, sa curiositat li venquèt. La mestressa legissiá una istòria que Bili compreniá pas gaire, d'un rainal e una vaca. Fronziguèt los pòts darrièr la man e bufèt tot doçament. Res. Tornèt bufar, un pauc mai fòrt, totjorn res. I aviá pas que la votz de la mestressa dins la sala de classa. Bili sarrèt los pòts e bufèt encara mai fòrt. 

Pifffff! Un fiuladís agut sonèt. La mestressa acabèt de legir e se quilhèt. 

--Qual a siulat? demandèt d'una votz severa. Los drollets se calavan totes. La mestressa s'avancèt, agachant las caras espauridas e espantadas. 

--Qual?

Lo Bili se calava, mas son còr plan tamborinèt! Puèi, vergonhós, aucèt la man. La mestressa d'un aire dobtos faguèt  --Tu? 

Bili capegèt.

--Volès anar dins la camboneta? diguèt d'una votz plan menaçanta. Bili esitèt, puèi 

--Òc.

--Òc? faguèt Madomaisèla Marion, mescresenta. Bili capegèt.

Que poguèt far? La tanturla arrapèt lo dròlle audaciós per l'aurelha e lo menèt defòra la classa, desclavèt la pòrta de la camboneta, botèt lo sacamand dedins, e tornèt clavar la pòrta. 

Bili s'assetèt dins l'oscuritat de la camboneta e agachèt una fenda de lutz ont la pòrta tocava son enquadrament. Escotèt coma la mestressa tornèt legir l'istòria de las bèstias dins sa votz amortida e distanta. Ausiguèt coma los mainatges riguèron a la fin de l'istòria, e sentiá de remòrs prigonds d'aver pas ausit ni comprés l'istòria coma los autres. Pensèt a sa maire, que sauprà çò qu'aviá fach. D'unas lagremas li ragèron per las gautas. 

Quand la mestressa desclavèt la pòrta, Bili s'en rebalèt tot mortificat. 

--Alara, diguèt la mestressa, sès satisfach?

--Òc, lo soi. 

E tornèt en classa, eròi.

E cric, e crac, es acabat!